TESPİH ALLAH İLE KUL ARASINDA DİNİ BİR GEREÇTİR; SALLANMAZ, ATILMAZ, OYNANMAZ
Tespih, Türk kültürünü yansıtan bir sanattır
Genç yaşta tespih sanatına gönül veren Kırıkkaleli Abdülsamet Ürün, Ankara´daki atölyesinde taşları birer sanat eserine çeviriyor. Tespihin Türk kültürünü yansıtan bir sanat olduğunu ifade eden Ürün, ?Tespih, Allah ile kul arasında dini bir gereçtir; sallanmaz, atılmaz, oynanmaz. Tespih aşkıyla meşk edilir? dedi. Tespihin yanı sıra yüzük, silah kabzası ve aksesuar da üreten Ürün, amatörce ney üflediğin ve ebru sanatıyla da ilgilendiğini ifade ederek tüm bu sanatların insanın bedeniyle ruhunu birbirine kavuşturan sanatlar olduğunu belirtti.
TESPİH BİR SANATTIR
Tespih Sanatçısı Abdülsamet Ürün tespih sanatını, ?Bu işe gönül veren ustalar tarafından çeşitli değerli maddelerin birçok aşamadan geçirilip, belirli şekiller ve motiflerin özenle işlenmesiyle habbe haline getirildiği ve bu habbelerin ipe dahi bir ahenk ve kuralla dizildiği, imamesiyle can bulduktan sonra Durak, Ara taneler, Hitame ve Tepelik ile ustanın imzasını atıp son noktayı koyduğu esere tespih denir? şeklinde tarif etti.
TESPİHİN KELİME ANLAMI
Tespihin dini olarak ?sebh? kökünden türeyen bir kelime olduğunu ifade eden Ürün, ?Bu kelimenin anlamı ise ?havada ve suda hızlı hareket etmek, geçip gitmek, yüzerek uzaklara gitmek´ anlamını taşımaktadır. Yani tespihi Allah´a ulaşmak için dua taneleri olarak görecek olursak Allah´ın Esma-ül Hüsna´sını yani güzel isimlerini zikretmek için kullandığımız zaman sebh kelimesinde olduğu gibi Allah´a ulaşmada kapıları açar engelleri kaldırır? şeklinde konuştu.
TESPİHİN SAĞLIK AÇISINDAN BİRÇOK FAYDASI VARDIR
Tespihin sağlık açısından da önemli faydaları olduğuna vurgu yapan Ürün, ?Tespih yapımında kullanılan çoğu maddelerin insan vücuduna birçok faydası vardır. Mesela saf kehribar dediğimiz Baltık kehribarın endokrin hastalıklarına (guatr) ve sinir hastalıklarına oldukça faydası bulunmaktadır. Şu an ilaç yapımı dâhil birçok tedavi alanında kullanılmaktadır. Yine Osmanlı hekimlerinin kullandığı kuka tespihlerde anti bakteriyel özelliği sayesinde eldeki mikrop ve bakterileri temizlediği bilinmektedir. Sadece tespih çekmenin bile insan vücuduna oldukça faydası vardır. Amerika´da yapılmış bilimsel araştırmalara göre insanın eli içerisinde yuvarlak nesnelerle oynamasının insan sinirini yatıştırdığı, stresi aldığı, insan tansiyonunu düzenlediği tespit edilmiştir? ifadelerini kullandı.
?TESPİH SANATINA KÜÇÜKLÜKTEN GELEN BİR MERAKIM VARDI?
Tespih sanatına küçüklükten gelen bir merakı olduğunu kaydeden Ürün, ?Büyüklerimizin ellerinde küçükken tespih gördüğüm zaman merakımı cezbederdi. 13-14 yaşından itibaren cebimde hep tespih vardı. Ama kültürümüz gereği büyüklerimizin yanında çıkaramazdık. Lise yıllarında koleksiyoner bir abimle tanıştım. İlk defa ondan aldığım tespihlerle koleksiyon olarak tespih biriktirmeye başladım. Yaptığımız sohbetlerde sürekli tespih sanatından bahsederdik çeşitli tespihler inceler yorumlar yapardık. Zaman geçtikçe içimdeki bu sevdayı tutamaz oldum ve eyleme dökme ihtiyacı doğdu.?
?İLK TESPİHİMİ TORNASIZ SADECE 2-3 EL ALETİYLE YONTARAK YAPTIM?
?İlk tespihimi tornasız sadece 2-3 el aletiyle yontarak yaptım. Bu tespihi koleksiyoner abimize gösterdiğimle bana gülmüştü. Daha sonra imkânlar doğrultusunda uygun bir torna ve atölye malzemelerini alıp tespih yapımına başlamaya karar verdim. Ustalarla istişare yaparak tespih yapımına başladım. İçimdeki bu sevda zamanla daha da çok artarak devam etti. Şu an son sistem bir atölyem ve tespih yapımı bekleyen birçok değerli materyalim var. Yaptığım tespihler Türkiye´nin ve dünyanın birçok yerinde koleksiyonu süslüyor. Bu başarımı azim ve karalılığıma borçluyum. Tespih yapımı çok zordur. Her bir tanesi 12-13 aşamadan geçiyor ve çok büyük bir dikkat istiyor. Ama bir işi severek ve isteyerek yaptığım zaman önünde hiçbir şey duramıyor.?
TESPİH ADABI NEDİR?
Tespihin, ipe dizilmiş 33 tane boncuktan çok ötede bir anlayışı ifade ettiğinden taşıması, çekmesi, bir başkasına verilmesi, alınması derin bir görgü gerektiren bir obje olduğunun altını çizen Ürün, ?Tespih adabında cepten çıkarılıp çekilmeye başlanmaz. Cepten çıkarılan tespihin imamesi sol elin avcu içerisinde tutulur ve sağ elle tespih sıvazlanır. Sağ elle sıvazlanırken bittiği yerden tutulur sol elle imameye doğru sıvazlanır. Bu tespihi sevmenin bir göstergesidir. Birkaç kez yinelenir. Sonrasında usulca çekmeye başlanır. Bir başkasına verirken iki el tespihin altına yastık yapılarak, vermekten öte sunulur. Karşı taraf da tespihi aynı özenle iki eliyle alır ve tespihi az önce anlattığım gibi önce bir sever sonra çekmeye başlar. Bir başkasından tespihini istemenin yolu ?hacı iki de biz sallayalım şunu´ şeklinde değildir. ?Biraz da ben meşk edebilir miyim?´ denir. Tespih esasında çekilmez, ruh ve beden tespihin üzerinde dolaşır. Bunu hissederek istenir ve hissedene verilir? diye konuştu.
TESPİHİN TARİHİ NERDE BAŞLAR?
Ürün, tespihin tarihinin insanlık tarihi kadar eski olduğunu belirterek, ?İlk çağlarda insanlar avladıkları avların dişlerini, kemiklerini, kulaklarını ve benzeri şeyleri ip benzeri şeylere dizer, bir sonraki avda başarı getirmesi için üzerlerine takarlardı. Avladıkları büyük güçlü hayvanların dişleri, kemikleri o dönemlerde güç göstergesiydi. Daha sonraları bu tip takılar kötülüklerden ve düşmanlardan koruması için savaşlarda da takılmaya başlandı. Zira mağara resimlerinde bile insanların henüz düzgün bir kıyafeti yokken dahi boyunlarında ve bileklerinde süs eşyası olarak bir ipe dizilmiş aksesuarlarının olduğunu görmekteyiz. Günümüzde dahi çeşitli taş ve fosillerin uğur getirdiği ve çeşitli faydalar sağlandığı düşünülerek takı ve tespih sektöründe kullanılmaktadır. Boncukların dini amaçla ve duaları saymada kullanılmasına, ilk Budizm ve Hinduizm inancında kullanıldığı genel kabul görmüş bir bilgidir. Tespihin ataları Hindistan´dan doğuya, sonra Ortadoğu´ya, en sonunda da Avrupa´ya yayılıyor. Tespihin kullanış amacı Müslümanlık, Hıristiyanlık (Katolik), Hinduizm ve Budizm´de aynı olup hepsinde de duaları ve dualar arası bölümleri saymada kullanılır? ifadelerini kullandı.
