İstiklal ve istikbal için sarf edilen gayretlerin eşiğinde zaferle onurlanmak için uymamız gereken ahlaki kaideler vardır. Bu kaideler bizi kutlu dava yolunda muzafferiyete eriştirip mutlu sonuca ulaştırırken gelecek başarıların alt zeminini hazırlayıp imkânsızı mümkün hale getirerek gemilerin karada yürütebileceği fikrini zihnimize yeniden aşılamaktadır. Bu değerleri yok eden olumsuz bir faktör vardır. Bu faktörün adı kibirdir. Kibir, kulun Allah´ın azabından emin olduğunu gösterir. Azaptan emin olmak ise felâketlerin en büyüğüdür. Bizi bu olumsuz faktörden koruyan bir de erdem vardır. Bu erdem tevazudur. Tevazu Allah´tan korkmayı ifade eder. Bu korku ise, saadetin, huzurun, refahın rehberi ve âletidir. Akıllı kimsenin rütbesi yükseldikçe, tevazuu (alçak gönüllülüğü) artar. Zaferi temin eden yegâne güç tevazudur. Senden iyilere yerini vermesini bildiğin sürece tevazulusundur. Gerçeğin en büyük dostu zaman, en büyük düşmanı tarafgirlik ve en sadık arkadaşı da alçakgönüllülüktür. Bu güç başarıyı emin kılar.
Kendini büyük gören aslında küçüktür. Kendini küçük gören ise saygı ve hürmette büyüktür. Bu değeri görebilmek için ufku aydınlatan bir göze sahip olmak lazımdır. İnsanları sevmeli ve kimseyi kendimizden alçak görmemeliyiz. Tevazu sahibi olduğumuzda en halis ziynet olan alçak gönüllülüğe erişiriz. Bu duygu bizi dünya ve ahirette huzura sevk edecektir. Mütevazı olan kimse, en güzel ziyneti takınmıştır. İnsanın tevazu sahibi olması, kendisine ikram getirir. İbadetlerin en faziletlisi tevazudur. Seçkin bir akıllı gönülsüz olur; meyvelerle yüklü dal başını yere kor. Alçakgönüllülük, ilmin meyvesidir. Bizlere düşen ilim odaklı sahip olduğumuz meyveleri dalda göstererek sergilemek yerine tevazu eşliğinde eğilip o dallardaki meyvelerden diğer insanların da istifade etmesi olmalıdır. Büyüklük gösterişle, lafla olmaz, yücelik dava ile kuruntu ile elde edilmez. Bu nimete erişmek için azim ve sabır gereklidir. Tevazu yüceliği artırır, fakat gurur seni toprağa serer. Gururun zehrinden korunmak için kibir yağmurundan tevazu şemsiyesi ile korunmalıyız. Yüksekliği isteyen, onu alçakgönüllülükte bulacak. Tevazu yaşmağa benzer, kişiyi örterek güzelleştirir. İyilik ve tevazu bütün düşmanlıkların yenicisidir. Tevazu sahibi olmak istiyorsan, insanlara tevazu göstermelisin. En değerli kişiler alçakgönüllü olanlardır. Tevazu içinde yürüyenin önünde bütün yollar açılır. Alçak gönüllülük, kendi gerçek değerini anlamaktır. Alçak gönüllü insan, kendini hiç söz konusu etmez. Alçakgönüllülük, gururun perhizidir. Adalet, eşitlik, tevazu, merhamet ve başkalarına kendimize yapılmasını istediğimiz şekilde muamele etmeye dayanan bütün erdemler ancak güç ve korku ile uygulatılabilir. Çünkü insanı tarafgirlik, gurur ve intikam gibi duygulara yönlendiren doğal tutkulara aykırıdır. Tevazu başarının anahtarıdır. İnsan vadiden bakınca her şeyi büyük, zirveden bakınca ise küçücük görür. İyilik ve tevazu tüm düşmanlıkları yener. Güç sahibi olduğumuzda vadiden değil zirveden tevazu ile bakanlardan olmalıyız. Tevazu ve sessizlik, ruhsal saldırılara direnen en etkili savunmadır. Alçakgönüllü yüreklerde yaşayan düşünceler, yüksek düşüncelerdir. Kutlu davanın utku yolcularını mutluluğa sevk eden yol tevazudur.
Sevgide güneş gibi ol, dostluk ve kardeşlikte akarsu gibi ol, hataları örtmede gece gibi ol, tevazuda toprak gibi ol, öfkede ölü gibi ol, her ne olursan ol, ya olduğun gibi görün, ya göründüğün gibi ol, diyen Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî´nin asra ışık tutan nasihatlerine mazhar olmak ümidi ile?
