Hz. Muhammed(sav) kendisinden sonra yerine geçmesi için hiçbir sahabeyi görevlendirmemiştir. Bu konu ile ilgili hiçbir usul, metot, sistem ve bir uygulama belirtmemiştir.
Vefatından sonra sahabeler kendilerine liderlik yapacak bir emir seçmek için bir araya gelerek aralarından birini seçmişlerdir. Ta ki Muaviye´ye kadar?
Müminlerin ilk emiri olan Hz. Ebu Bekir kendisini hiçbir zaman lider olarak öne sürmemiştir. Ensar ve muhacirler yapılan çeşitli müzakereler sonrasında Hz. Ömer´in biat etmesiyle diğer bulunanlar da dâhil olmak üzere Hz. Ebu Bekir´i emir olarak kabul etmişlerdir.
Hz. Ebu Bekir´in emir seçilme olayında birkaç aday vardı. Ancak sonunda Hz. Ebubekir seçilmiştir.
Hz. Ömer´in emir seçilişinde ise yeni bir seçim tarzı olarak tayin uygulanmıştır. Hz. Ebu bekir vasiyetnamesine ?´Ben ölürsem Ömer´e biat edin.? diye yazdırmıştır. Müminler de Hz. Ömer´i emir olarak kabul etmişlerdir.
Hz. Osman´ın emir olmasında ise bu iki uygulama da benimsenmemiş, Şura Meclisi (kurul) oluşturulmuştur. Şura´nın yapmış olduğu seçim ile birlikte Hz. Osman emir olarak görevlendirilmiştir.
Hz. Osman´ın şehit edilişinden hemen sonra Müslümanlar lidersiz kalmasın diyerek muhacirlerden ve Ensar´dan oluşan bir grup Müslüman Hz. Ali´nin yanına gelerek onun emir olması gerektiğini belirtmişlerdir.
Hz. Ali önceki dönemlere göre pek istekli olmamasına rağmen biatların halka açık bir ortamda gerçekleşmesini isteyerek emirliği kabul etmiştir.
Bu dört emirin göreve gelmesi farklı yöntemlerle de olsa seçim ile gerçekleşmiştir. Yapılan tüm emir seçimi müzakerelerinde öne çıkan en önemli konu liyakat olmuştur. Layık olanı göreve getirmede çok hassas davranılmıştır.
Ancak Hz. Ali´den sonraki Emeviler döneminde Muaviye kendisinin halifeliğinden sonra oğlu Yezid´i halife ilan ederek babadan oğula saltanatı getirmiştir. Halifelik unvanı da ilk defa Emeviler döneminde aile saltanatını güçlendirmek amacıyla kullanılmıştır. Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali müminlerin emiri olarak anılmış yani halife unvanı kullanılmamıştır.
Sonuç olarak İslam dininde aile ve zümre saltanatı yoktur.
Peygamberimizden sonraki dört emir döneminde de günün şartlarına uygun Şura, müzakere ve seçim süreçleri yaşanmıştır. Seçilen kişide liyakate büyük önem verilmiştir. Uygulandığında liyakati sağlayan her sistem adı ne olursa olsun İslam´a uygundur.
Muaviye anlayışındaki kişilere fırsat vermemek için kurallar konulmalı ve kurumlar güçlendirilmelidir.
Kişiler değil?
