Hasandede üzümü, ülkemizde beyaz kalite şarabı veren önemli bir üzüm çeşididir. Kendine özgü aroması nedeniyle sofralık olarak da tüketilebilmektedir. İsmini ise Kırıkkale iline bağlı Hasandede Beldesi?nden almış ve bu isimle de özdeşleşmiştir. Buna rağmen Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının 1990 ve 1997 yıllarında basılan ?Standart Üzüm Çeşitleri Kataloğu? kitapçıklarında Hasandede üzümünün ÇEŞİT ADI: HASANDEDE, SİNONİMİ: SUNGURLU, yaygın yetiştiği yer: Ankara, Çorum, Çankırı olarak geçiyor. Burada geçen sinonim kelimesi eş anlamlılığı ifade etmekte, yani Hasandede üzümü Sungurlu ismiyle de bilinir anlamındadır. Daha vahimi ise yine Bakanlığın 2012 yılında basılan ?Türkiye Asma Genetik Kaynakları? kitabında, Hasandede üzümünün Sungurlu üzüm çeşidinin bir sinonimidir şeklinde yer almasıdır. Yani yılların Hasandede üzümü, bir anda Sungurlu üzümü oluvermiş.
***
Kısacası Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına göre Hasandede üzümü ile Sungurlu üzümü aynı çeşit. Oysaki bağcılıkla ilgili bilimsel çalışmaları ile tanınan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi emekli öğretim üyesi Sayın Prof. Dr. Hasan Çelik?e göre Hasandede ve Sungurlu üzümleri ayrı ayrı çeşitlerdir. Hocamızın 2006 tarihli ?Üzüm Çeşit Kataloğu? kitabında, sungurlu üzümü iri taneli (3.5 g) ve uzun-konik-silindirik şeklindeki iri salkım (400-450 g) yapısı ile Hasandede üzümünden farklılık gösteriyor. Ayrıca, Hasandede üzümünün yetiştiği yerler Kırıkkale, Ankara ve Kırşehir; Sungurlu çeşidinin yetiştiği yer ise Sungurlu (Çorum) olarak belirtiliyor.
***
Böylesi bir karışıklığının giderilmesi için yapılması gereken, Hasandede üzümünün yöremizle özdeşleşmiş bir çeşit olduğunun resmi olarak tescil edilmesidir. Bunun resmi yolu Türk Patent Enstitüsü (TPE) tarafından yapılacak coğrafi işaretlemeden geçiyor. TPE coğrafi işaretleri ?belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işaretler? olarak tanımlıyor. Coğrafi işaret tescil başvurusu, coğrafi işarete konu olan ürünün üreticisi olan gerçek veya tüzel kişiler, tüketici dernekleri, konu ve coğrafi yöre ile ilgili kamu kuruluşları tarafından yapılabilmektedir.
***
Tescil işlemi ile Hasandede üzümünün adı, özellikleri ile birlikte koruma altına alınmış ve başka yerlerde üretilen ürünlerle (Sungurlu) karışması önlenmiş olur. Coğrafi işaretlemenin, ayrıca bölgenin tanıtımı ve ürünün pazarda tüketiciler tarafından güvenle tercih edilmesi bakımından da katkıları olacağı unutulmamalıdır.
